Thursday, March 28, 2013                       trang ch�nh  ||    lưu trữ    ||   li�n lạc

 

TRẠI S�C VẬT

Trại s�c vật (t�n tiếng Anh trong nguy�n bản l� Animal Farm) l� một tiểu thuyết tr�o ph�ng chỉ tr�ch nước Li�n X� thời Stalin của nh� văn Anh sinh tại Ấn Độ t�n l� George Orwell (1903-1950).

T�c phẩm xuất bản ở Anh ng�y 17 th�ng 8 năm 1945 v� một năm sau được in ở Mỹ. Trước đ� George Orwell đ� c� 9 đầu s�ch xuất bản với tổng số bản in cả ở Anh v� Mỹ l� 195.500 cuốn.

Sau Thế chiến thứ hai số bản in bị hạn chế do thiếu giấy. Tuy vậy cho đến khi Orwell mất v�o th�ng 1 năm 1950 đ� c� 25.500 cuốn Animal Farm được in ở Anh v� 590.000 cuốn được in ở Mỹ. Điều đ� n�i l�n th�nh c�ng to lớn v� ngay lập tức của t�c phẩm.

T�n nguy�n gốc của truyện l� Animal Farm: A Fairy Story (Trại s�c vật: Một truyện cổ t�ch), nhưng A Fairy Story đ� bị c�c nh� xuất bản Hoa Kỳ bỏ đi trong lần xuất bản năm 1946. Trong số tất cả những bản dịch khi Orwell c�n sống, chỉ bản tiếng Telugu l� giữ t�n nguy�n bản. C�c biến thể kh�c của t�n truyện gồm: Một chuyện ch�m biếm v� Một chuyện ch�m biếm đương đại.[1] Orwell đề nghị dịch t�n cho bản tiếng Ph�p l� Union des r�publiques socialistes animales, để nhắc lại c�i t�n Li�n bang X� viết theo tiếng Ph�p, Union des r�publiques socialistes sovi�tiques, v� viết tắt l� URSA, c� nghĩa "gấu" trong tiếng Latinh.[1]

Sau hơn 50 năm từ lần xuất bản đầu ti�n, t�c phẩm đ� được dịch ra 68 thứ tiếng tr�n thế giới kể cả tiếng Telugu (một d�n tộc ở bắc Ấn Độ), tiếng Ba Tư, tiếng Iceland v� tiếng Ukraina v� thuờng xuy�n được t�i bản. Tạp ch� Time đ� chọn cuốn s�ch n�y l� một trong 100 tiểu thuyết hay nhất bằng tiếng Anh (1923 tới 2005);[2] n� cũng đứng ở vị tr� 31 trong Danh s�ch Tiểu thuyết hay nhất thế kỷ 20. N� cũng gi�nh một Giải Hugo qu� khứ năm 1996 v� cũng c� mặt trong Những cuốn s�ch hay của thế giới phương T�y.

Trong t�c phẩm, George Orwell đ� d�ng h�nh tượng những con gia s�c trong trang trại để thể hiện những ti�n đo�n của �ng về một nh� nước X� hội Chủ nghĩa. T�c phẩm được ho�n th�nh năm 1945, v�o thời điểm đ� phương T�y kh�ng c� th�ng tin đầy đủ về những nh� nước n�y, như Li�n X�, v� hệ tư tưởng X� hội Chủ nghĩa đang ở thời kỳ thịnh vượng nhất chưa bộc lộ những yếu k�m của m�nh.

Trại s�c vật, t�n tuổi của George Orwell (1903 � 1950) đ� lừng lẫy suốt mấy thập ni�n qua. Tiểu thuyết TRẠI S�C VẬT (Animal Farm) xuất bản tại Anh quốc ng�y 17 th�ng 8 năm 1945 v� nhanh ch�ng trở th�nh best-seller đương thời. Sau hơn nửa thế kỷ từ thời điểm đ�, t�c phẩm đ� được dịch ra 68 thứ tiếng tr�n to�n cầu v� xếp thứ 31/100 trong

Danh s�ch tiểu thuyết hay nhất thế kỷ XX do tạp ch� Time bầu chọn. Vinh quang l� vậy, nhưng c�i ch�nh v� những g� cuốn s�ch m� tả h�y c�n sốt n�ng cho đến h�m nay.

C�u chuyện giản đơn về cuộc nổi dậy của những con gia s�c Trại Manor chống lại �ng chủ Jones khắc nghiệt v� c�ng nhau x�y dựng một cộng đồng kh�ng bất c�ng, chỉ c� sự sung t�c. Dường như tất cả chỉ c� thế, nhưng x�y dựng v� quản l� x� hội mới như thế n�o, g�n giữ sự b�nh đẳng v� trong sạch ra sao, sự kh�c nhau giữa l� tưởng v� thực tế� chắc chắn c�n gian nan hơn những cuộc c�ch mạng, những lời tuy�n ng�n quyến rũ nhiều lắm !

Cốc cốc cốc� Đ�y l� TRẠI S�C VẬT !!!!

Chuyện ở n�ng trại (nguy�n t�c: Animal Farm; t�c giả: George Orwell) đang g�y x�n xao ở nhiều diễn đ�n. Bản dịch mới ph�t h�nh n�y được một số bạn khen l� c� chất lượng. Bản dịch n�y được xem l� rất uyển chuyển trong tiếng Việt. V� dụ, trong b�i tụng ca Đồng ch� N� Ph� Lu�n (Napoleon), c�u �Yes, his first squeak should be� đ� được bản địa h�a th�nh �Tiếng đầu con �c tr�n m�i�. Chuẩn! (Trong bản dịch Mu�ng cầm trại của H� Minh Thọ, ấn h�nh ở Đ�ng �u cả chục năm trước, c�u n�y được dịch l� �Tiếng đầu l�ng ch�u �c�.)

 

Nguy�n bản tiếng Anh b�i thơ �Comrade Napoleon� trong Animal Farm của George Orwell - Comrade Napoleon

B�i thơ của Tố Hữu

Đời đời nhớ �ng
Friend of the fatherless!
Fountain of happiness!
Lord of the swill-bucket!
Oh, how my soul is on
Fire when I gaze at thy
Calm and commanding eye,
Like the sun in the sky,
Comrade Napoleon!
Thou art the giver of
All that thy creatures love,
Full belly twice a day, clean straw to roll upon;
Every beast great or small
Sleeps at peace in his stall,
Thou watchest over all,
Comrade Napoleon!
Had I a sucking-pig,
Ere he had grown as big
Even as a pint bottle or as a rolling-pin,
He should have learned to be
Faithful and true to thee,
Yes, his first squeak should be
�Comrade Napoleon!�
Bữa trước mẹ cho con xem ảnh
�ng Stalin b�n cạnh nhi đồng
�o �ng trắng giữa m�y hồng
Mắt �ng hiền hậu, miệng �ng mỉm cười
Stalin! Stalin!
Y�u biết mấy, nghe con tập n�i
Tiếng đầu l�ng con gọi Stalin!
H�m qua loa gọi ngo�i đồng
Tiếng loa x� ruột x� l�ng biết bao
L�ng tr�n x�m dưới x�n xao
L�m sao, �ng đ� l�m sao, mất rồi!
�ng Stalin ơi, �ng Stalin ơi!
Hỡi ơi, �ng mất! đất trời c� kh�ng?
Thương cha, thương mẹ, thương chồng
Thương m�nh thương một, thương �ng thương mười
Y�u con y�u nước y�u n�i
Y�u bao nhi�u lại y�u Người bấy nhi�u!
Ng�y xưa kh� h�o quạnh hiu
C� người mới c� �t nhiều vui tươi
Ng�y xưa đ�i r�ch tơi bời
C� người mới c� được nồi cơm no
Ng�y xưa c�m kẹp d�y v�
C� người mới c� tự do th�ng ng�y
Ng�y mai d�n c� ruộng c�y
Ng�y mai độc lập ơn n�y nhớ ai
Ơn n�y nhớ để hai vai
Một vai ơn B�c một vai ơn Người
Con c�n b� dại con ơi
Mai sau con nh� trọn đời nhớ �ng!
Thương �ng mẹ nguyện trong l�ng
Y�u l�ng, y�u nước, y�u chồng, y�u con
�ng d� đ� khuất kh�ng c�n
Ch�n �ng c�n m�i dấu son tr�n đường
Tr�n đường qu� s�ng tinh sương
H�m nay nghi ng�t kh�i hương x�m l�ng
Ng�n tay trắng những băng tang
Nối liền kh�c ruột nhớ thương đời đời.

 

Bản dịch của Phạm Minh Ngọc trong Trại s�c vật, 2004

Đồng ch� Napoleon

Người l� cha của những đứa trẻ mồ c�i,
L� suối nguồn hạnh ph�c mu�n đời,
L� vầng th�i dương chiếu s�ng bầu trời.
�nh mắt người ấm m�i l�ng t�i.
Đồng ch� Napoleon!
Người cho t�i bữa ăn l�c đ�i l�ng.
Người cho t�i nệm rơm ấm m�a đ�ng.
Người ngồi canh,
Cho bầy con giấc ngủ y�n l�nh.
Con ơi!
Hạnh ph�c mu�n đời,
L� nhờ Đồng ch� Napoleon.
T�n cha t�n mẹ t�n chồng,
Con c� thể qu�n.
Nhưng t�n người,
Vầng th�i dương chiếu s�ng đời đời
Con phải nhớ m�i kh�ng th�i:

Chợt giật m�nh nhớ tới c�u thơ của Tố Hữu: �Tiếng đầu l�ng con gọi Stalin!�. Rất c� thể, cũng như bao thế hệ học sinh Việt Nam kh�ng t�i n�o tho�t được những vần thơ c�ch mạng của �ng L�nh, dịch giả chịu ảnh hưởng lớn của thơ Tố Hữu. Trong một bản dịch kh�c đ� phổ biến từ l�u tr�n mạng (Trại s�c vật, Phạm Minh Ngọc dịch), lời dịch b�i thơ n�y cũng mang �m hưởng thơ Tố Hữu, v� dụ �T�n cha t�n mẹ t�n chồng� (xem th�m ở tr�ch dẫn dưới đ�y).

Song, đọc kỹ lại b�i �Comrade Napoleon� trong t�c phẩm của George Orwell v� b�i �Đời đời nhớ �ng� của Tố Hữu th� thấy c� nhiều điểm tương đồng về � tứ v� nhịp điệu. Animal Farm xuất bản lần đầu ở Anh năm 1945. B�i thơ của Tố Hữu s�ng t�c năm 1953. Mời b� con đối chiếu (nhất l� những chỗ t� m�u giống nhau) để tự ngẫm xem c� chuyện Tố Hữu đạo thơ của George Orwell hay kh�ng. Do chưa c� điều kiện tiếp cận bản dịch Chuyện ở n�ng trại, n�n ở đ�y xin tr�ch bản dịch của Phạm Minh Ngọc. (Dịch giả cho biết lời thơ được ph�ng t�c, chứ kh�ng b�m s�t c�u chữ.)

C�ng bằng m� n�i, chắc kh� c� chuyện Tố Hữu (hẳn l�c đ� đang ở chiến khu Việt Bắc) được đọc Animal Farm. C� chăng, George Orwell đ� qu� t�i t�nh khi ti�n liệu v� nhại được văn phong c�ng cụ của văn nghệ sĩ cộng sản.

 

Truyện dịch :  https://docs.google.com/file/d/0B-DWo7ulYuYMZnBwYmZqdkZYQ3c/edit?usp=sharing&pli=1

 

                                 Xem phim qua you tube:

 

http://www.youtube.com/watch?v=9lp2e3QoS30           (1/6)

http://www.youtube.com/watch?v=RMAz9uxprO0        (2/6)  

http://www.youtube.com/watch?v=mg5SX-wSfK8         (3/6) 

http://www.youtube.com/watch?v=KFZ2x0lBB8E         (4/6)     

http://www.youtube.com/watch?v=FzJpge0gsCo           (5/6)     

http://www.youtube.com/watch?v=iU5fPTTmeT4          (6/6)      

 

 

Chuyện sửa đổi hiến ph�p ở Trại s�c vật


Trong Animal Farm của George Orwell, chương 2 c� nhắc tới BẢY ĐIỀU RĂN (THE SEVEN COMMANDMENTS) d�nh cho c�c trại vi�n như sau:

 

  1. Tất cả c�c lo�i hai ch�n đều l� kẻ th�. (Whatever goes upon two legs is an enemy.)
  2. Tất cả c�c lo�i bốn ch�n hoặc c� c�nh đều l� bạn. (Whatever goes upon four legs, or has wings, is a friend.)
  3. Kh�ng con vật n�o được mặc quần �o. (No animal shall wear clothes.)
  4. Kh�ng con vật n�o được ngủ tr�n giường. (No animal shall sleep in a bed.)
  5. Kh�ng con vật n�o được uống rượu. (No animal shall drink alcohol.)
  6. Lo�i vật kh�ng được giết hại lẫn nhau. (No animal shall kill any other animal.)
  7. Mọi con vật sinh ra đều b�nh đẳng. (All animals are equal.)

Bảy điều răn n�y, hay c�n được giới ph� b�nh g�n cho c�i t�n mỹ miều �Hiến ph�p�, dần d� thay đổi cho ph� hợp với thực tiễn cuộc sống. Nhiều lần sửa đổi nhưng tựu chung cũng chỉ phục vụ � đồ v� sở nguyện của đ�m lợn ch�p bu. Cần c� những phương ch�m s�c t�ch, mạnh mẽ v� dễ nhớ để đ�p ứng nhu cầu của c�ch mạng, bởi vậy điều 1 v� điều 2 gộp th�nh �Bốn ch�n tốt, hai ch�n xấu!� (Four legs good, two legs bad). Theo đề xuất của Tuyết Tr�n (Snowball), nh�n vật về sau bị l�nh tụ N� Ph� Lu�n (Napoleon) thanh trừng, c�ch ng�n mới n�y được viết to hơn, chồng l�n bảy điều ban đầu. V� khẩu hiệu hừng hực h�o kh� đấu tranh giai cấp n�y được h� vang li�n tu bất tận trong những lần hội họp. (Chương 3)

Tuy�n bố b�nh đẳng phải hiểu một c�ch tương đối, v� ứng dụng linh hoạt t�y theo diễn biến của c�ch mạng. Khi N� Ph� Lu�n chuyển từ chuồng heo v�o nh� ch�nh v� ngủ tr�n giường cho xứng với vai tr� l�nh tụ, c� điều tiếng l� đồng ch� ấy vi phạm điều 4. Tức th� c� chỉnh huấn rằng điều ấy đ�ng ra l� �Kh�ng con vật n�o được ngủ tr�n giường c� trải dra� (No animal shall sleep in a bed with sheets, Chương 6). Khi Tuyết Tr�n c�ng đồng bọn bị chụp mũ phản bội v� bị xử tử, để dập tắt nghi ngờ l�nh tụ vi phạm điều 6, lập tức c� huấn thị rằng điều n�y nguy�n thủy l� �Lo�i vật kh�ng được giết hại lẫn nhau nếu kh�ng c� l� do� (No animal shall kill any other animal without cause), chỉ tại đ�m s�c vật �t chữ đọc thiếu mấy từ cuối (Chương 8). Cũng trong Chương 8 c� chuyện tay sai của l�nh tụ vi phạm điều 5, cả trại được nhắc rằng điều đ� thực ra l�: �Kh�ng con vật n�o được uống rượu đến say xỉn� (No animal shall drink alcohol to excess).


Nhưng rốt cuộc, lần sửa đổi cuối c�ng (Chương 10), chỉ c�n vỏn vẹn một c�u tr�n bức tường: �MỌI CON VẬT SINH RA ĐỀU B�NH ĐẲNG, NHƯNG C� MỘT SỐ CON B�NH ĐẲNG HƠN NHỮNG CON KH�C� (ALL ANIMALS ARE EQUAL, BUT SOME ANIMALS ARE MORE EQUAL THAN OTHERS).

 

(Ghi ch�: Những c�u tr�ch tiếng Việt lấy từ bản dịch Trại s�c vật của Phạm Minh Ngọc,

 

Khi quyền b�nh đ� th�u t�m trong tay, kẻ s�c sinh cần chi tới hiến ph�p với hiến chương. Từ 7 điều răn ban đầu chỉ c�n lại 1 điều, dư sức chi phối đời sống cả Trại s�c vật. V� lu�n t�m niệm rằng bỏ điều duy nhất thực sự c� � nghĩa đ� l� �tự s�t�.

 

http://chauxuannguyen.org/2013/01/30/ben-thang-cuoc-tron-bo/