Nh� nước Ch� Ph�o

T�nh h�nh ch�nh trị giữa Nam Triều Ti�n v� Bắc Triều Ti�n trong mấy tuần vừa qua c� c�i g� thật lạ l�ng. N� c� khả năng g�y n�n một thảm kịch nhưng lại c� vẻ như một h�i kịch. N� khiến người ta vừa lo sợ vừa thấy buồn cười. Ch�nh quyền của cả Mỹ lẫn Nam Triều Ti�n cũng như nhiều quốc gia kh�c trong khu vực vừa r�o riết chuẩn bị đối ph� một c�ch rất tốn k�m lại vừa �m thầm cho l� sẽ kh�ng c� chuyện g� quan trọng xảy ra cả.

Dường như trong lịch sử hiếm c� hiện tượng n�o qu�i đản đến vậy. Ch�nh quyền Bắc Triều Ti�n tuy�n bố đặt nước họ trong �t�nh trạng chiến tranh�, đe dọa tấn c�ng bằng vũ kh� hạt nh�n v�o cả Nam Triều Ti�n lẫn Mỹ, gửi thư y�u cầu c�c t�a đại sứ cũng như tất cả c�c nh�n vi�n Li�n Hiệp Quốc v� người ngoại quốc n�i chung n�n về nước để tr�nh tai họa, cấm nh�n c�ng Nam Triều Ti�n sang l�m việc ở khu kỹ nghệ Kaesong - nơi c� 124 c�ng ty do người Nam Triều Ti�n l�m chủ - nằm tr�n l�nh thổ Bắc Triều Ti�n, tung tin l� họ đ� di chuyển c�c hỏa tiễn đến nơi n�y nơi nọ để chuẩn bị cho một cuộc tấn c�ng lớn, v� k�u gọi nh�n d�n nước họ sẵn s�ng cho một trận thư h�ng một mất một c�n với đế quốc Mỹ v� c�c anh em của họ ở bi�n giới ph�a Nam. Mấy chục năm nay, quan hệ giữa Nam v� Bắc Triều Ti�n trải qua kh� nhiều căng thẳng, tuy nhi�n, hiếm c� l�c n�o giới cầm quyền Bắc Triều Ti�n lại sử dụng thứ ng�n ngữ mạnh bạo đến như vậy. Nghe, dễ ngỡ như chiến tranh sắp b�ng nổ gần như ngay tức khắc.

Mỹ, một mặt, phản ứng kh� quyết liệt: tăng cường m�y bay n�m bom đến Nam Triều Ti�n, điều t�u chiến đến b�n đảo Triều Ti�n, n�ng cao hệ thống ph�ng thủ chống t�n lửa kh�ng những ở c�c căn cứ qu�n sự đ�ng tại Nam Triều Ti�n m� c�n cả ở Guam, c�ch Bắc Triều Ti�n hơn 3000 c�y số. Một số người, phần lớn l� c�c cựu quan chức, l�n tiếng cảnh c�o Bắc Triều Ti�n: Việc họ tấn c�ng Mỹ kh�ng kh�c g� một h�nh động tự s�t! Nhưng mặt kh�c, th�i độ của c�c giới chức đương quyền cũng như ngay của b�o giới th� c� vẻ như chả c� g� gh� gớm sắp xảy ra cả. Ph�a Nam Triều Ti�n cũng vậy. Tổng thống Park Geun-hye tuy�n bố cứng rắn: B� đ� ra lệnh cho qu�n đội Nam Triều Ti�n đ�p trả mạnh mẽ bất cứ h�nh động khi�u kh�ch n�o của Bắc Triều Ti�n; tuy nhi�n, qu�n đội Nam Triều Ti�n vẫn b�nh tĩnh, dường như kh�ng c� một cuộc t�i bố tr� �o ạt n�o để chuẩn bị cho chiến tranh.

Tại sao?

Robert E. Kelly, trong một b�i b�o đăng tr�n The Diplomat ng�y 10 th�ng Tư năm 2013, v� Bắc Triều Ti�n như một thằng b� bị bệnh hoang tưởng, l�c n�o cũng tưởng sắp bị ch� s�i ăn thịt (the boy who cried wolf). Với người Việt Nam, c� thể xem Bắc Triều Ti�n như một g� Ch� Ph�o tr�n s�n khấu ch�nh trị thế giới.

Nhớ, trong truyện Ch� Ph�o, Nam Cao ph�c họa nh�n vật Ch� Ph�o như một t�n v� lại, tối ng�y say sưa, chỉ l�m được một việc duy nhất l� chửi khống v� ăn vạ. Về t�i chửi của hắn, Nam Cao tả:�Hắn vừa đi vừa chửi. Bao giờ cũng thế, cứ rượu xong l� hắn chửi. Bắt đầu chửi trời. C� hề g� ? Trời c� của ri�ng nh� n�o ? Rồi hắn chửi đời. Thế cũng chẳng sao: đời l� tất cả nhưng chẳng l� ai. Tức m�nh hắn chửi ngay tất cả l�ng Vũ �ại. Nhưng cả l�ng Vũ �ại ai cũng nhủ, "Chắc n� trừ m�nh ra!" Kh�ng ai l�n tiếng cả. Tức thật! Ồ! Thế n�y th� tức thật! Tức chết đi được mất! �� thế, hắn phải chửi cha đứa n�o kh�ng chửi nhau với hắn. Nhưng cũng kh�ng ai ra điều. Mẹ kiếp! Thế th� c� ph� rượu kh�ng? Thế th� c� khổ hắn kh�ng? Kh�ng biết đứa chết mẹ n�o đẻ ra th�n hắn cho hắn khổ đến n�ng nỗi n�y ? A ha! Phải đấy, hắn cứ thế m� chửi, hắn chửi đứa chết mẹ n�o đẻ ra th�n hắn, đẻ ra c�i thằng Ch� Ph�o! Hắn nghiến răng v�o m� chửi c�i đứa đ� đẻ ra Ch� Ph�o.�

Ch� Ph�o hận B� Kiến, kẻ l�m cho hắn bị bắt v� bị ở t� mấy năm, nhưng hắn chẳng d�m l�m g� B� Kiến cả. Hắn chỉ biết đập chai rượu rồi c�o v�o mặt cho m�u me chảy ra b� bết rồi nằm lăn ra đường, thoạt đầu, gi�y đ�nh đạch rồi sau giả vờ nằm im, thở phều ph�o như sắp chết. Cuối c�ng, B� Kiến chỉ dỗ d�nh v�i ba tiếng, hắn lại vui vẻ l�m tay sai cho B� Kiến. B� Kiến cần đ�i nợ ai ư? Th� hắn lại tu mấy hớp rượu v�o lấy can đảm rồi đến nh� người ấy nằm lăn ra ăn vạ. Cứ như thế. Cho đến l�c chết.

Th�i độ của giới l�nh đạo Bắc Triều Ti�n từ nhiều thập ni�n gần đ�y kh�ng c� g� kh�c Ch� Ph�o cả. Khi n�o d�n ch�ng đ�i qu� hoặc khi c� nguy cơ phản kh�ng trong nội bộ, họ lại đem s�ng đạn ra dọa. Mỹ, Nam Triều Ti�n v� quốc tế, để cho y�n chuyện, lại r�t cho họ �t tiền hoặc �t lương thực, họ lại y�n. Cứ thế. Hết lần n�y đến lần kh�c.

Lần n�y, Nam Triều Ti�n, Mỹ cũng như quốc tế đ� qu� ch�n ng�n n�n kh�ng ai dỗ d�nh v� hứa hẹn g� cả. Người ta mặc kệ. Mặc d� Bắc Triều Ti�n đe dọa bắn t�n lửa c� đầu đạn hạt nh�n đến tận nội địa nước Mỹ (chủ yếu l� v�ng California), Tổng thống Mỹ Barack Obama vẫn im lặng. C�c ph�ng vi�n b�o ch� nằng nặc hỏi, �ng vẫn im lặng.

Tại sao?

Thứ nhất, kh�ng ai tin Bắc Triều Ti�n c� thể tấn c�ng Mỹ. Bắc Triều Ti�n c� cả t�n lửa lẫn bom nguy�n tử. Nhưng họ lại chưa đủ kỹ thuật để chế tạo t�n lửa li�n lục địa c� khả năng chở đầu đạn hạt nh�n bắn đến tận nước Mỹ.

Thứ hai, d� ai cũng biết giới l�nh đạo Bắc Triều Ti�n c� ch�t m�u kh�ng, nhưng kh�ng ai tin l� họ lại kh�ng đến độ nhảy v�o một cuộc chiến tranh m� ch�nh họ cũng biết l� họ kh�ng thể thắng, hơn nữa, c�n bị hủy diệt. Mấy quả bom nguy�n tử của Bắc Triều Ti�n c� thể giết chết cả mấy trăm ng�n, thậm ch�, h�ng triệu người d�n Nam Triều Ti�n, nhưng cuối c�ng, chắc chắn l� họ sẽ bị x�a sạch. Bởi tương quan lực lượng giữa hai miền c�ch nhau qu� lớn. Bắc Triều Ti�n chỉ c� hai thế mạnh: một l� ở qu�n số (khoảng tr�n s�u triệu người, nếu t�nh cả qu�n dự bị) v� hai l� vũ kh� hạt nh�n. Nhưng thế mạnh thứ hai chủ yếu l� để dọa chứ kh�ng phải để sử dụng. Sử dụng, chỉ c� nghĩa l� tự m�nh ti�u diệt m�nh. C�n lực lượng bộ binh của Bắc Triều Ti�n, tuy đ�ng, nhưng lại được trang bị vũ kh� rất k�m, lại �t luyện tập, n�n, từ g�c độ chiến tranh hiện đại, ch�ng rất v� nghĩa. C�ng đ�ng c�ng dễ bị giết nhiều. Vậy th�i. Ngo�i thế mạnh tương đối ấy, mọi mặt c�n lại, Bắc Triều Ti�n đều rất yếu. Yếu về kinh tế. Yếu về đồng minh: Họ chỉ c� một đồng minh duy nhất: Trung Quốc; nhưng Trung Quốc c�ng ng�y c�ng nh�n họ như một g�nh nặng, thậm ch� l� một tai họa, n�n chắc chắn cũng sẽ kh�ng thể gi�p đỡ được g� họ như v�o những năm 1950-53.

Điều hầu hết giới b�nh luận ch�nh trị quốc tế đồng � l� Bắc Triều Ti�n chỉ l�n g�n dọa dẫm với hai mục ti�u ch�nh: Một, d�ng chiến tranh để vận động quần ch�ng tập hợp chung quanh Kim Ch�nh �n, n�i theo chữ của Robert E. Kelly, một �thằng b� bị bệnh hoang tưởng� (the boy cried wolf). V� hai, để m� nheo với thế giới, đặc biệt, với Mỹ để, thứ nhất, c� �t tiền viện trợ; v� thứ hai, được hợp thức h�a kho nguy�n tử của m�nh.

Người ta tin l� kh�ng ai thực sự muốn chiến tranh. Bắc Triều Ti�n c� thể muốn nhưng v� biết chắc chắn kh�ng thể thắng n�n sẽ kh�ng d�m. Nam Triều Ti�n th� vừa kh�ng muốn chiến tranh lại vừa kh�ng muốn thắng. Kh�ng muốn chiến tranh? Rất dễ hiểu. Nhưng c�n kh�ng muốn thắng? Đ� l� sự thật. Một nước Triều Ti�n thống nhất, như sự thống nhất giữa Đ�ng Đức v� T�y Đức v�o th�ng 10 năm 1990 sẽ l� một g�nh nặng đầy tai họa về mọi phương diện, từ kinh tế đến x� hội v� ch�nh trị, cho Nam Triều Ti�n. Mỹ v� cả Trung Quốc nữa cũng đều kh�ng muốn chiến tranh v� cũng kh�ng muốn ai thắng ai trong cuộc chiến tranh giữa Nam v� Bắc Triều Ti�n: Trung Quốc cần Bắc Triều Ti�n l�m v�ng tr�i độn để bảo vệ bi�n giới nước họ v� họ cũng kh�ng muốn Bắc Triều Ti�n chiếm hẳn Nam Triều Ti�n để trở th�nh mạnh mẽ đủ để tho�t ra khỏi sự kiềm tỏa của họ. Mỹ cần sự tồn tại của cả hai nước Nam Triều Ti�n v� Bắc Triều Ti�n để c� l� do đ�ng qu�n ở Nam Triều Ti�n hầu kiềm chế Trung Quốc.

Kh�ng ai muốn chiến tranh xảy ra, tuy nhi�n, ai cũng thấy c�ch h�nh xử của Bắc Triều Ti�n trong mấy tuần qua l� một tr� chơi nguy hiểm. Giống như đ�a với lửa. Thoạt đầu, đ�a. Sau, ch�y nh� thật.

Ở đ�y, c� hai nguy cơ ch�nh.

Thứ nhất, sau khi đ� ăn n�i hung hăng như những anh h�ng sẵn s�ng xả th�n �diệt Mỹ cứu nước� với d�n ch�ng suốt mấy tuần lễ vừa qua, giới l�nh đạo Bắc Triều Ti�n kh�ng thể lẳng lặng xếp trống xếp d�i. Một việc l�m như thế sẽ khiến d�n ch�ng chưng hửng, cụt hứng, từ đ�, thất vọng, bất m�n, l�m mất uy t�n v� ảnh hưởng của nh� l�nh đạo mới v� trẻ như Kim Ch�nh �n. Bởi vậy, người ta ti�n đo�n thế n�o Bắc Triều Ti�n cũng l�m một c�i g� đ�.

�C�i g� đ� sẽ dẫn đến nguy cơ thứ hai: từ xung đột nhỏ sẽ b�ng nổ th�nh xung đột lớn. V� dụ, Bắc Triều Ti�n sẽ lại mở một cuộc tấn c�ng nhỏ nhắm v�o Nam Triều Ti�n, giết chết v�i chục l�nh hoặc d�n Nam Triều Ti�n, như năm 2010. Lần ấy, Tổng thống Nam Triều Ti�n Lee Myung-bak quyết định tự kiềm chế tối đa trước cả ba lần khi�u kh�ch của Bắc Triều Ti�n (v�o ng�y 26/3 khi một chiếc t�u Nam Triều Ti�n bị thủy l�i Bắc Triều Ti�n đ�nh ch�m khiến gần 50 thủy thủ bị chết; ng�y 29/10 khi hai b�n giao tranh nhỏ với nhau ở bi�n giới; v� ng�y 23/11 khi Bắc Triều Ti�n ph�ng t�n lửa v�o một hải đảo nhỏ thuộc Nam Triều Ti�n). Nhưng sau lần ấy, Tổng thống Lee Myung-bak lại bị d�n ch�ng ch� l� yếu đuối. Lần n�y, Tổng thống Park Geun-hye kh�ng c� lựa chọn n�o kh�c ngo�i sự cứng rắn. L� do l� b� mới thắng cử v� mới l�n l�m Tổng thống, b� cần một h�nh ảnh của một l�nh tụ cương quyết v� quả cảm, d�m đương đầu với thử th�ch. Bởi vậy, b� nhất định sẽ c� phản ứng. Người ta hy vọng đ� l� những phản ứng vừa đủ. Nhưng vấn đề l�: Thế n�o l� vừa đủ? Ranh giới giữa c�i gọi l� đủ v� kh�ng đủ rất mong manh. Chiến tranh lớn c� thể b�ng nổ từ sợi chỉ mong manh ấy.