Nghịch Lư "Biển Đông"

Một trong những điều mà hẳn đang làm các lănh tụ ở Bắc Kinh bực ḿnh là tại sao đột nhiên họ thấy ḿnh trở thành nếu không phải là kẻ thù th́ cũng là người hàng xóm đáng ngại của hầu hết các quốc gia láng giềng.

Khi mà vào cuối tháng vừa qua, các ông tướng Miến Điện, mặc dầu nay đă khoác áo dân sự, tuyên bố ngưng việc thực hiện đập thủy điện khổng lồ Miytsone, th́ sự bực ḿnh đă trở thành tức giận. Miến Điện, vốn hầu như đă trở thành chư hầu, mà cũng trở mặt. Tưởng cũng xin mở ngoặc là đập Myitsone là một công tŕnh liên doanh giữ Bộ Điện Lực, một công ty tư nhân có cái tên là Asia World Company of Burma và công ty quốc doanh China Power Investment Corp. của Trung Quốc. Asia World, xin phép mở ngoặc, là sở hữu của ông Lo Hsing Han, một người Miến gốc Hoa, vốn xuất thân là trùm buôn lậu thuốc phiện từ vùng Tam Giác Vàng. Thành ra công ty xây dựng và điều hành Myitsone thực ra là hai phần Hoa, một phần Miến, và mục đích là để cung cấp điện cho Trung Quốc.

Trong khi đó, Ấn Độ, vốn mấy lâu nay đă có lúc t́m cách làm thân với Bắc Kinh, đột nhiên đổi hướng, tung ra chính sách “Hướng Đông,” bắt đầu t́m sang Đông Nam Á làm bạn với Việt Nam.

Ở Đông Nam Á, Philippines, mà tổng thống đương thời có mang một phần ḍng máu Hoa trong người, đă trở thành một trong những tổng thống tích cực bài Trung Quốc nhất mặc dầu Philippines đang trông cậy rất nhiều vào liên hệ mậu dịch với Hoa Lục.

Ngay cả Singapore, vốn có thời được Bắc Kinh liệt vào loại “lănh thổ Hoa kiều hải ngoại,” cũng hăng say củng cố quốc pḥng và siết chặt hơn nữa trong liên hệ với Hoa Kỳ. C̣n Malaysia kế cận, và ngay cả đến Indonesia, cũng không mấy mặn mà với Bắc Kinh.

Xa hơn nữa về phía Bắc, Nhật Bản, mà chính phủ thuộc đảng Dân Chủ Nhật Bản, kể từ khi lên nắm quyền, đă công bố một chính sách ngoại giao hướng về các quốc gia láng giềng, với ư muốn xa lánh ṿng ảnh hưởng của Hoa Kỳ. Chuyện đó là hồi năm 2009 khi đảng mới lên cầm quyền. Giờ đây Nhật Bản đang tăng cường lực lượng và siết chặt liên hệ với Hoa Kỳ hơn bao giờ hết.

Không hiểu trong lúc bàn bạc với nhau ở Trung Nam Hải các vị lănh tụ Trung Quốc có bao giờ tự đặt câu hỏi chuyện ǵ đă xảy ra mà tại sao tất cả những quốc gia này nay bỗng nhiên thay đổi thái độ hay không? Điều hẳn c̣n làm cho các vị ngạc nhiên hơn nữa, v́ như lời ví von của Nhân Dân Nhật Báo, họ đang đều mua vé trên con tàu cao tốc của nền kinh tế Trung Quốc và đang được hưởng lợi nhờ sự phát triển của nền kinh tế đó.

Kẻ đứng ngoài th́ thấy rơ tại sao nhưng có lẽ người trong cuộc không thấy. Trong sự kiêu căng của một kẻ vừa mới thành công, của một thứ giàu nổi, Bắc Kinh quên mất là chính những hành động của họ đă đẩy các quốc gia này ngày càng muốn tách rời ra khỏi vùng ảnh hưởng bá quyền của họ.

Trước hết là với Ấn Độ. Tuy chưa được phát triển bằng Trung Quốc, Ấn Độ là một quốc gia đang lên với một dân số cũng không thua ǵ dân số của Trung Quốc. Khi Trung Quốc bắt đầu xây dựng những hải cảng ở Pakistan, Bangladesh, Miến Điện và Sri Lanka, Ấn Độ bắt đầu cảm thấy bị đe dọa. Như nhật báo The Hindustan Times đă tức tối viết, “Nếu Trung Quốc lư luận họ có quyền sở hữu Biển Nam Trung Hoa bởi nó tên là Nam Trung Hoa th́ Ấn Độ Dương phải là của Ấn Độ.” Ấn Độ cảm thấy “quyền lợi cốt lơi” của ḿnh bị đụng chạm, và dĩ nhiên phải t́m cách bảo vệ.

Và cứ như vậy những vấn đề tương tự xảy ra trong toàn vùng. Với Miến Điện, vấn đề là tự chủ và độc lập. Khi người dân Miến bắt đầu than thở là nhiều vùng đất của họ bây giờ đă bị Hán hóa th́ ngay đến cả một chính quyền quân phiệt cũng cảm thấy không thể tiếp tục làm chư hầu được. Ở Philippines, vấn đề cũng là chủ quyền và quyền lợi kinh tế. Phi không thể nhắm mắt làm ngơ khi Trung Quốc ra lệnh cho các tàu thăm ḍ ra khỏi vùng đặc quyền kinh tế của Phi.

C̣n riêng với Việt Nam, Bắc Kinh biết là có thể chèn ép Việt Nam v́ Hà Nội ở trong thế kẹt. Nhưng khi liên tiếp hai con tàu thăm ḍ của PetroVietnam (PVN) bị tàu của Bắc Kinh, dầu không phải là tàu hải quân, tới quậy phá, cắt dây thăm ḍ, th́ chính PVN đă làm ầm lên. Những h́nh ảnh video được PVN phổ biến, những cuộc họp báo tố cáo ầm ĩ, đă khiến chính quyền Hà Nội dầu muốn dầu không cũng phải phản ứng. Vả lại trong hệ thống công quyền của chế độ, các công ty quốc doanh là những thành phần cốt cán và có tiếng nói quan trọng trong chính sách nhà nước.

Một nhà b́nh luận trong ngành dầu khí giải thích là có lẽ PVN đă không phản ứng mạnh đến thế nếu Bắc Kinh không lấn lướt quá mức. Theo chuyên gia này th́ lâu nay PVN cũng đă biết thân biết phận, chỉ hoạt động thăm ḍ ở những vùng “biển nhà,” nằm gọn trong vùng đặc quyền kinh tế của bờ biển Việt Nam mà đường baseline không thể ai chối căi được. Nhưng khi bị đụng đến miếng cơm, khi việc khai thác trong vùng “biển nhà” mà cũng bị đe dọa th́ PVN phải có phản ứng.
Bắc Kinh tuy vậy có vẻ từ chối không hiểu vấn đề của các quốc gia láng giềng. Dĩ nhiên họ vẫn c̣n có những người bạn thân như Thái Lan, nhưng có thể Thái Lan cũng sẽ có phản ứng nếu quyền lợi bị đụng chạm.

Bắc Kinh, ít nhất là phe đang thắng thế ở Bắc Kinh, tự coi ḿnh là kẻ bá quyền đương nhiên trong vùng Đông Á, và Hoa Kỳ là một cường quốc đang lúc đi xuống, v́ thế Bắc Kinh coi ḿnh có quyền hành động ngang ngược như vậy. Không khác ǵ luận điệu của Đế quốc Nhật hay Đế quốc Đức Quốc Xă, Bắc Kinh cho là họ có quyền bành trướng, và mọi quốc gia khác đều phải nhượng bộ.

Chính v́ vậy Trung Quốc đă lồng lộn lên khi Hoa Kỳ, qua lời của Ngoại Trưởng Hillary Clinton, và mới đây nhất, qua tuyên bố chính sách của bà ngoại trưởng “Thế kỷ Thái B́nh Dương Của Hoa Kỳ,” gửi một thông điệp thật rơ ràng đặc biệt cho Trung Quốc là “Đừng loại chúng tôi ra và đừng đến cả nghĩ đến chuyện đẩy chúng tôi ra!”

Nhưng trên thực tế, Trung Quốc chẳng có thể làm ǵ được, bây giờ, hay trong tương lai gần, thay đổi một thực tế chiến lược. Sự bền vững của vai tṛ độc tôn của Hoa Kỳ không phải chỉ trông cậy vào khả năng tuyệt đối hay tương đối về quân sự của Hoa Kỳ. Nó nằm trong vai tṛ độc nhất vô nhị của Hoa Kỳ là kẻ tạo thăng bằng chiến lược cho Á Châu. Ở các nơi khác trên thế giới, người ta có thể muốn Yankee go home, nhưng ở Á Châu, sự hiện diện của Hoa Kỳ được mừng rỡ chào đón. Tại sao ư? Câu trả lời thật giản dị: Bá quyền Hoa Kỳ có thể có lúc khó chịu đấy, nhưng Á Châu sẽ chọn Hoa Kỳ thay v́ bá quyền Trung Quốc mà không cần suy nghĩ.

Và ngày nào mà Bắc Kinh chưa thể làm cái ǵ để thay đổi thực tế địa lư chính trị đó của Á Châu, Bắc Kinh sẽ c̣n tiếp tục ngạc nhiên khi thấy các quốc gia láng giềng xa lánh, họp nhau lại để chống họ, và chạy theo Hoa Kỳ.

Lê Phan - 18-10-2011