Việt Nam ở nhóm vị trí 182 trên 197 quốc gia về Tự Do Thông Tin

Buổi họp báo của Freedom House được tổ chức tại Newseum, Tiến sĩ Karin Karlekar đại diện công bố bản báo cáo có tựa đề “Press Freedom in 2012: Middle East Volatility amid global decline” tạm dịch là “Tự do Báo chí năm 2012: Biến động ở Trung Đông trong bối cảnh suy sút toàn cầu”.

Mở đầu bản báo cáo với bối cảnh tỉ lệ phần trăm số người trên thế giới sống trong môi trường tự do thông tin bị giảm xuống thấp nhất trong hơn một thập niên qua, Tiến sĩ Karin Kalenkar lần lượt tŕnh bày chi tiết về t́nh h́nh dân chủ và tự do thông tin ở các quốc gia trong năm vừa qua.

Trong tổng số 197 quốc gia và vùng lănh thổ được đánh giá trong năm 2012 , 32% có được tự do thông tin hoàn toàn, 36% có được tự do thông tin tương đối và 32% th́ không có tự do thông tin. Về số người dân bị tác động đáng kể nhất là ở hai quốc gia Trung Quốc và Ấn Độ chiếm hơn 1/3 dân số thế giới. Tỉ lệ phần trăm số người được có tự do thông tin trong năm qua cũng bị giảm về lại mức thấp nhất hồi năm 1996 khi Freedom House bắt đầu tiến hành khảo sát và đánh giá. Năm 2012, các quốc gia không có tự do thông tin lại tăng lên do Ai Cập và Thái Lan trở thành quốc gia kiểm duyệt thông tin.

Xu hướng suy giảm chung xảy ra trong bối cảnh nghịch lư, khi các nguồn thông tin cũng như phương tiện truyền thông ngày càng đa dạng. Nguyên nhân thụt lùi là do báo chí tư nhân và các phương tiện truyền thông mới vẫn tiếp tục bị các chế độ độc tài kiểm duyệt một cách tinh vi, hiệu ứng của khủng hoảng kinh tế ở Châu Âu và khó khăn tài chánh dài hạn của các cơ quan truyền thông in ấn cũng như các mối đe dọa liên tục từ các nhóm tội phạm có tổ chức và các tổ chức sắc tộc Hồi giáo.

Sự phát triển của các phương tiện truyền thông mới tạo ra phản ứng áp chế dữ dội từ các chế độ độc tài với kiểm soát chặt chẽ về truyền h́nh và các phương tiện truyền thông đại chúng khác và đang có sự cảnh báo nguy hiểm khi b́nh luận trực tuyến về chính trị. Trung Quốc, Nga, Iran và Venezuela đă từ lâu phải dùng đến các biện pháp kỹ thuật để kiểm soát chặt chẽ các phương tiện truyền thông, bắt giữ một số nhà phê b́nh báo chí, đóng cửa hoặc theo dơi các phương tiện truyền thông hoặc các trang blog và cáo buộc tội phỉ báng hoặc lợi dụng tự do báo chí chống đối chính quyền. Năm 2012, Nga thi hành kiểm duyệt nội dung trên internet, thiết lập một chiều hướng tiêu cực trên phần c̣n lại của khu vực Á-Âu được cho là ảm đạm. Riêng Trung Quốc, thời kỳ chuyển giao quyền lực cho lănh đạo mới của Đảng Cộng Sản trong năm qua ngay lập tức hạn chế tự do thông tin trên phương tiện truyền thông truyền thống và cả internet.

Điểm sáng Miến Điện

Tại vùng Châu Á-Thái B́nh Dương, 15 quốc gia có tự do thông tin hoàn toàn, 12 quốc gia tự do tương đối và 13 quốc gia không có tự do thông tin. Bắc Hàn bị đánh giá là một trong những quốc gia thụt lùi nhất về tự do dân chủ và tự do thông tin trên thế giới. Trung Quốc, Lào và Việt Nam nằm trong danh sách các quốc gia kiểm duyệt thông tin một cách chặt chẽ. Năm 2012, ngoại trừ Miến Điện có sự cải thiện đáng kể với các thay đổi tích cực như trả tự do cho các blogger bị giam cầm và các nhà báo, chấm dứt truyền thông độc quyền, báo chí tư nhân được phát hành…Trung Quốc, Thái Lan, Campuchia bị đánh giá là thụt lùi và có chiều hướng tiêu cực.

Việt Nam nằm trong danh sách các quốc gia không có tự do dân chủ và tự do thông tin trong bản báo cáo năm 2012 của Freedom House. Trả lời câu hỏi của đài RFA rằng trong năm 2012, VN có sự cải thiện nào về tự do thông tin hay không, Tiến sĩ Karin Karlekar cho biết:

“Chúng tôi không thấy có sự cải thiện nào ở VN cả. VN vẫn bị xếp hạng là một trong những nước thụt lùi nhất ở Châu Á và trên toàn thế giới. Trong năm vừa qua, chúng tôi đặc biệt ghi nhận chính quyền vẫn tiếp tục đàn áp các blogger và xiết chặt truyền thông. Thật sự trong năm 2012 VN không có sự thay đổi nào trong trào lưu mong đợi của thế giới”.

Qua bảng báo cáo của Freedom House về t́nh h́nh tự do dân chủ và tự do báo chí cho thấy sự trượt lùi toàn cầu. Câu hỏi được đặt ra liệu rằng “điểm sáng”-Miến Điện có phải là một mô h́nh kiểu mẫu cho các quốc gia cần thay đổi trong bức tranh toàn cầu ảm đạm hiện nay, Tiến sĩ Karin Karlekar nói lên quan điểm của ḿnh:

“Miến Điện có sự thay đổi khởi đầu ấn tượng cả về dân sự và tự do truyền thông. Rơ ràng quốc gia này là một kiểu mẫu khi từng là một trong những quốc gia được đánh giá có nền dân chủ thụt lùi nhất và chính quyền đàn áp nhất trên thế giới đă có những thay đổi đổi tích cực trong quá tŕnh cải cách quốc gia. Mặc dù chúng tôi vẫn thấy quan ngại về t́nh trạng xung đột sắc tộc ở địa phương, Miến Điện vẫn c̣n nhiều hạn chế nhất là hạn chế đối với giới báo chí tuy nhiên so với 2 năm về trước, Miến Điện có sự thay đổi lớn”.

Tại Newseum có một bản đồ lớn mô tả về t́nh trạng tự do dân chủ và tự do thông tin của các quốc gia trên thế giới. Màu xanh tượng trưng cho quốc gia có tự do hoàn toàn, màng vàng tượng trưng cho quốc gia có tự do tương đối và màu đỏ tượng trưng cho quốc gia không có tự do.

Trên bảng xếp hạng về tự do thông tin của Freedom House trong báo cáo vừa nêu, Việt Nam ở nhóm vị trí 182 trên 197 quốc gia.

Sát thủ đối với tự do thông tin

Cùng với Danh sách Tự do Báo chí, RSF cũng cho ra một danh sách cập nhật các Sát thủ đối với tự do thông tin.

Bốn lănh đạo các nước đã được loại ra khỏi danh sách năm ngoái.Một trong số đó là tổng thống Miến Điện, Thein Sein, với lư do nước này đang "trải qua những cải cách chưa từng thấy trước đây, bất chấp bạo lực tôn giáo".

Tổng Bí thư Đảng Cộng sản Việt Nam, ông Nguyễn Phú Trọng tiếp tục nằm trong danh sách 39 sát thủ của tự do báo chí.

Trong phần chú thích về ông Trọng, RSF thay lời ông này tự thuật về bản thân:

"Tôi rất quen thuộc với truyền thông và báo chí v́ bản thân tôi cũng là nhà báo từ năm 1967 tới năm 1966, sau đó làm biên tập viên của Tạp chí Cộng sản."

"Ở Việt Nam, nhà báo được tự do tác nghiệp, miễn là đừng công kích Đảng [CSVN]."

"Với tổng cộng 100 năm tù dành cho các blogger và các nhà bất đồng chính kiến trên mạng chỉ trong 12 tháng qua ... tôi tin rằng kỷ lục của tôi tốt hơn hẳn người tiền nhiệm, ông Nông Đức Mạnh."

Trong số các nhân vật mới được đưa vào danh sát sát thủ này có ông Tập Cận B́nh, tân Chủ tịch nước Trung Quốc.

"Việc thay đổi nhân sự không hề ảnh hưởng đến bộ máy đàn áp được cầm đầu bởi Đảng Cộng sản Trung Quốc," báo cáo viết.

Sự im lặng đáng xấu hổ

Bản báo cáo mới nhất của RSF cho rằng cộng đồng quốc tế không được phép im lặng trước sự đàn áp tự do báo chí tại các nước bị tổ chức này cáo buộc là kẻ thủ của Internet.

"Những người cầm đầu các chế độ độc tài vẫn tồn tại một cách yên ổn trong lúc truyền thông và báo chị bị bịt miệng hoặc loại bỏ," theo bản báo cáo.

"Những lănh đạo như thế bao gồm Kim Jong-Un ở Bắc Hàn, Issaias Afeworki ở Ernitrea và Gurbanguly Berdymukhammedov ở Turkmenistan..."

"Đối với những nước này, cũng như các nước khác bao gồm Belarus, Việt Nam, Uzbekistan và một số nước khu vực Trung Á khác, sự im lặng của cộng đồng quốc tế không chỉ đáng xấu hổ, mà c̣n thể hiện sự đồng lơa."

"RFS khuyến cáo cộng đồng quốc tế không núp bóng đằng sau lợi ích kinh tế cũng như địa lư ... Lợi ích kinh tế luôn đi trước tất cả mọi thứ, như cách họ làm với Trung Quốc. Cũng giống như tất cả các nước mà phương Tây xem là mang tính "chiến lược."