Ai c� thể đ�nh bại được Cộng sản?

Nh�n lại lịch sử tranh chấp giữa hai khối tư bản v� Cộng sản trong gần suốt thế kỷ 20, nhận x�t đầu ti�n người ta c� thể r�t ra l�: Kh�ng ai c� thể đ�nh bại được Cộng sản.
 

Nhận x�t ấy được hỗ trợ bởi hai bằng chứng:

 Thứ nhất, tr�n phạm vi to�n cầu, trong 70 năm đầu ti�n, chủ nghĩa Cộng sản ph�t triển cực nhanh, nhanh đến độ dường như kh�ng c� ai v� kh�ng c� c�i g� c� thể ngăn cản được. Ra đời tại Nga năm 1917, năm năm sau, 1922, Li�n bang X� Viết được th�nh lập với vai tr� n�ng cốt của Nga, ch�u tuần bởi c�c nước l�ng giềng nhỏ của Nga, như Ukraine, Belarus, Georgia, Armenia v� Azerbaijan. Sau đ�, một số nước kh�c bị s�p nhập v�o Li�n bang X� Viết, như Estonia, Kazakhstan, Kyrgyzstan, Latvia, Lithuania, Moldova, Tajikistan, Turkmenistan v� Uzbekistan. Đến giữa thập ni�n 1980, Li�n bang X� Viết, với diện t�ch tr�n 22 triệu c�y số vu�ng v� đường bi�n giới tr�n 60.000 km, chiếm đến một phần s�u diện t�ch tr�i đất, rộng bằng cả Bắc Mỹ. Năm 1945, sau Đệ nhị thế chiến, một số nước thuộc Trung �u v� Đ�ng �u lần lượt rơi v�o tay Cộng sản: Albania, Ba Lan, Bosnia, Bulgaria, Croatia, Đ�ng Đức, Hungary, Macedonia, Montenegro, Romania, Serbia, Slovakia, Slovenia, Tiệp Khắc, Nam Tư. Sau đ� nữa l� c�c nước thuộc ch�u � v� ch�u Phi, như Trung Quốc, Việt Nam, Bắc Triều Ti�n, Afghanistan, Campuchia, Congo, M�ng Cổ, Yemen, Angola, Benin, Congo, Ethiopia, Somalia, Eritrea v� Mozambique. V�o giữa thập ni�n 1980, khối Cộng sản rất mạnh, chiếm một phần ba d�n số thế giới. Cho đến l�c ấy, c�u khẩu hiệu chủ nghĩa Marx-Lenin hoặc chủ nghĩa Cộng sản b�ch chiến b�ch thắng vang l�n khắp nơi. D�n ch�ng ở c�c nước Cộng sản, vốn bị nhồi sọ, tin điều đ�, đ� đ�nh. Ngay phần lớn d�n ch�ng ở T�y phương, tuy biết tất cả những mặt tr�i đầy ti�u cực của chủ nghĩa Cộng sản, vẫn kh�ng tin l� T�y phương c� thể đ�nh bại được Cộng sản.

 Thứ hai, d� cả hai b�n, tư bản v� Cộng sản, l�c n�o cũng cố gắng tự kiềm chế, nhưng �t nhất cũng c� hai nơi cuộc chiến tranh lạnh đ� biến th�nh chiến tranh n�ng: Ở Triều Ti�n trong ba năm, 1950-1953, v� ở Việt Nam, từ 1954 đến 1975. Ở trận chiến đầu, hai b�n h�a nhau, Triều Ti�n bị chia đ�i, Nam v� Bắc. Điểm ph�n c�ch vẫn l� vĩ tuyến 38, đ�ng với quyết định của phe Đồng Minh trong hội nghị Potsdam v�o th�ng 8 năm 1945. Ở trận chiến sau, Mỹ tự nhận l� thua sau khi r�t khỏi Việt Nam v�o th�ng 4 năm 1975. (Về điểm n�y, t�i c� ph�n t�ch kh� kỹ trong b�i �1975: Việt Nam c� thắng Mỹ?�. Ở đ�y, t�i tạm thời chấp nhận c�ch nh�n quen thuộc v� phổ biến để khỏi bị gi�n đoạn mạch l� luận trong b�i viết n�y.)

C� điều, từ nhận x�t n�u ở đầu b�i viết, kh�ng ai c� thể đ�nh bại được Cộng sản, người ta lại chứng kiến một sự kiện o�i oăm v�o thời điểm bản lề giữa hai thập ni�n 1980 v� 1990: chủ nghĩa Cộng sản đ� bị sụp đổ tr�n phạm vi to�n cầu. C�i gọi l� �sụp đổ� ấy c� hai mức độ: sụp đổ ho�n to�n v� sụp đổ một phần, hơn nữa, phần lớn. Nhưng d� sụp đổ ho�n to�n hay sụp đổ một phần th� cũng vẫn l� sụp đổ. Một sự sụp đổ lớn lao, nhanh ch�ng, v� đặc biệt, ho�n to�n nằm ngo�i dự kiến của mọi người ở mọi ph�a.

Sự sụp đổ ho�n to�n diễn ra ở Nga, Đ�ng �u, Trung �u, Trung Đ�ng, Trung Mỹ v� ch�u Phi.

Trước hết, ở ch�u �u, chỉ trong v�ng chưa tới ba năm, to�n bộ c�c đảng Cộng sản đang nắm quyền sinh s�t gần như tuyệt đối ở Đ�ng �u v� Trung �u đều mất sạch quyền h�nh; chế độ độc đảng trở th�nh đa đảng; bầu cử tự do được tổ chức khắp nơi, c�c th�nh phần đối lập hoặc l�n cầm quyền hoặc được chia quyền (ở Ba Lan, ng�y 4/6/1989; Turkmenistan 7/1/1990; Uzbekistan 18/2/1990; Lithuania 24/2/1990; Moldova 25/2/1990; Kyrgyzstan 25/2/1990; Belarus 3/3/1990; Nga 4/3/1990; Ukraine 4/3/1990; Đ�ng Đức 18/3/1990; Estonia 18/3/1990; Latvia 18/3/1990; Hungary 25/3/1990; Kazakhstan 25/3/1990; Slovenia 8/4/1990; Croatia 24/4/1990; Romania 20/5/1990; Armenia 20/5/1990; Tiệp Khắc 8/6/1990; Bulgaria 10/6/1990; Azerbaijan 30/9/1990; Georgia 28/10/1990; Macedonia 11/11/1990; Bosnia & Herzegovina 18/11/1990; Serbia 8/12/1990; Montenegro 9/12/1990; v� Albania 7/4/1991). Li�n bang X� Viết tan r�. Hầu hết c�c quốc gia trước đ�y bị s�p nhập v�o Li�n bang đều tuy�n bố độc lập hoặc tự trị. Ngay cả ở Nga, đảng Cộng sản kh�ng những bị mất quyền m� c�n bị khinh bỉ v� tẩy chay, kh�ng c�n đ�ng vai tr� g� tr�n b�n cờ ch�nh trị quốc nội.

Xin lưu �; sự sụp đổ của chế độ Cộng sản ở c�c nước tr�n đều diễn ra rất gọn g�ng, kh�ng g�y x�o trộn v� đặc biệt, kh�ng đổ m�u, trừ Romania, nơi Ceaușescu bị lật đổ v� giết chết, k�o theo c�i chết của khoảng 1.100 người kh�c.

https://www.youtube.com/watch?v=ehyU_uDRNeQ

Sự sụp đổ ấy nhanh ch�ng lan sang c�c v�ng kh�c, đặc biệt c�c v�ng Trung Mỹ, Trung Đ�ng v� ch�u Phi. Năm 1990, ở Nicaragua, sau một cuộc bầu cử tự do, đảng Cộng sản mất quyền; ở Angola, cuộc chiến giữa Cộng sản v� phe chống Cộng chấm dứt; năm 1991, ở Ethiopia, Trung t� Mengistu Meriam, nh� độc t�i Cộng sản từng thống trị đất nước suốt gần 15 năm, chạy trốn khỏi đất nước, v� Eritrea tuy�n bố t�ch khỏi Ethopia, trở th�nh độc lập v� từ bỏ chủ nghĩa Cộng sản. Ở Trung Đ�ng, năm 1990, chế độ Cộng ho� D�n chủ Nh�n d�n Yemen bị sụp đổ, sau đ�, hợp nhất với Nam Yemen, th�nh lập nước Cộng h�a Yemen; ở Afghanistan, chế độ Cộng sản của Najibullah sụp đổ v�o m�a xu�n 1992.

Sự sụp đổ một phần diễn ra ở Trung Quốc, L�o, Cuba v� Việt Nam.

Chế độ Cộng sản, như n� từng tồn tại từ năm 1917 đến cuối thập ni�n 1980, dựa tr�n ba nền tảng ch�nh:

Về � thức hệ, dựa tr�n chủ nghĩa Marx-Lenin; về kinh tế, dựa tr�n ch�nh s�ch quốc hữu h�a v� nguy�n tắc kế hoạch h�a tập trung; v� về bộ m�y quyền lực, dựa tr�n sức mạnh độc t�n của đảng, c�ng an v� qu�n đội.

Ở cả bốn quốc gia kể tr�n, từ đầu thập ni�n 1990, nền tảng � thức hệ coi như đ� bị ph� sản; nền tảng kinh tế cũng bị biến chất theo chiều hướng tư bản h�a. Tr�n c�i thế kiềng ba ch�n của chế độ, hai ch�n đ� bị sụp. Chỉ c�n một ch�n l� bộ m�y quyền lực. Gọi chế độ Cộng sản ở bốn quốc gia n�y bị sụp đổ một phần, thậm ch�, phần lớn, l� vậy.

Tr�n thế giới hiện nay, chỉ c� một quốc gia duy nhất c�n giữ được chế độ Cộng sản ch�nh thống v� �truyền thống� trước năm 1990, đ� l� Bắc Triều Ti�n. Tuy nhi�n, kh�ng ai xem đ� l� điều đ�ng tự h�o. Ngược lại. N� chỉ bị xem l� một thứ qu�i thai.

Như vậy, ch�ng ta chứng kiến một nghịch l�: một mặt, c� cảm tưởng như kh�ng ai c� thể đ�nh bại được Cộng sản; mặt kh�c, chỉ trong v�ng mấy năm thật ngắn ngủi, tất cả, với những mức độ kh�c nhau, đều thi nhau ng� gục. Vậy th� ai đ�nh bại n�?

C� nhiều c�u trả lời đ� được đưa ra. Nhưng c�u trả lời được nhiều học giả đồng t�nh nhất l�: Kh�ng c� ai đ�nh bại Cộng sản cả. Chỉ c� Cộng sản mới đ�nh bại được Cộng sản.

Cộng sản đ�nh bại Cộng sản bằng c�ch n�o? Tất cả đều mất niềm tin v�o chế độ.

Bằng nhiều c�ch. Thứ nhất, bằng c�c sai lầm c� t�nh hệ thống trong kinh tế khiến nước Cộng sản n�o cũng ngh�o đ�i xơ x�c. Giữa thập ni�n 1980, phần lớn c�c cửa h�ng quốc doanh, kể cả cửa h�ng thực phẩm, ở phần lớn c�c nước Cộng sản, bao gồm cả Li�n X�, đều trống kh�ng. Nợ nước ngo�i chồng chất. Ri�ng Ba Lan, nơi chế độ Cộng sản sụp đổ đầu ti�n, nợ c�c nước T�y phương đến tr�n 100 tỉ đ� la v� đối diện với nguy cơ kh�ng thể trả được. Thứ hai, t�nh h�nh kinh tế tồi tệ ấy c�ng tồi tệ th�m nữa do nạn tham nhũng tr�n ngập ở mọi cấp. Thứ ba, những thất bại về kinh tế, sự ho�nh h�nh của tham nhũng v� những ch�nh s�ch độc t�i t�n bạo của ch�nh quyền l�m d�n ch�ng bất m�n v� nổi dậy tranh đấu đ�i thay đổi ch�nh s�ch, đặc biệt, d�n chủ h�a. Cuối c�ng, đối diện với tất cả c�c vấn đề ấy, hầu như mọi người, kể cả c�c c�n bộ cao cấp nhất, đều mất hẳn niềm tin v�o chủ nghĩa Cộng sản. Họ biết chắc chắn một điều: họ kh�ng thể tiếp tục tồn tại được nếu họ kh�ng tự thay đổi. Ch�nh s�ch glasnost v� perestroika của Mikhail Gorbachev ra đời l� để đ�p ứng lại nhu cầu đ�. Nhưng ngay cả khi đưa ra ch�nh s�ch cải tổ v� t�i cấu tr�c như vậy, giới l�nh đạo vẫn kh�ng an t�m hẳn. Họ biết đ� chỉ l� những biện ph�p v� v�u. Tự th�m t�m, tất cả đều mất niềm tin v�o chế độ.

Ch�nh v� mất niềm tin như vậy n�n ở những thời điểm quan trọng nhất, mọi người đều đ�m ra hoang mang, kh�ng ai d�m quyết định điều g�. Ng�y 9 th�ng 11 năm 1989, khi d�n ch�ng đổ xuống đường biểu t�nh trước bức tường B� Linh, bộ đội v� c�ng an, d� đ�ng hơn hẳn, kh�ng biết đối ph� thế n�o. Họ gọi điện thoại l�n cấp tr�n. C�c cấp tr�n của họ sợ tr�ch nhiệm, cứ đ�n qua đẩy lại với nhau: Cuối c�ng bức tường bị đổ. Ở Nga cũng vậy, trước c�c cuộc xuống đường của d�n ch�ng, kh�ng ai d�m ra lệnh qu�n đội hay c�ng an n� s�ng v�o d�n ch�ng: cuối c�ng, chế độ sụp.

https://www.youtube.com/watch?v=9zYUQeI-YFo �� VN biểu t�nh chống TQ

Kh�ng phải c�n bộ, c�ng an hay giới l�nh đạo bỗng dưng nh�n đạo hơn. Kh�ng. Ở đ�y kh�ng phải l� sự thay đổi trong t�nh kh�. M� ở nhận thức. Tất cả đều nhận thức được s�u sắc mấy điểm ch�nh:

Một, ng�y t�n của chế độ Cộng sản đ� điểm; n� kh�ng thể tồn tại th�m được nữa.

Hai, n� cũng kh�ng thể cứu được. Mọi nỗ lực cứu vớt đều tuyệt vọng v� chỉ g�y tai họa kh�ng những cho đất nước m� c�n cả cho ch�nh bản th�n họ.

Cuối c�ng, như l� hệ quả của hai điều ấy, chọn lựa tốt nhất m� họ n�n l�m l� bu�ng tay bỏ cuộc.

Cả ba nhận thức ấy đều kh�ng thể c� nếu kh�ng c� hai điều kiện: Thứ nhất, người ta c� dịp so s�nh với sự gi�u c�, tự do v� d�n chủ ở T�y phương v� thứ hai, c�c nỗ lực tranh đấu kh�ng ngưng nghỉ của d�n ch�ng, đặc biệt giới tr� thức, trong việc vạch trần c�c sai lầm v� tội �c của chế độ. Cả hai điều kiện đều quan trọng, nhưng điều kiện thứ nhất chỉ c� thể ph�t huy được t�c dụng l� nhờ điều kiện thứ hai. Những sự ph� ph�n v� tranh đấu cho d�n chủ li�n tục c�ng ng�y c�ng l�m nổi bật sự kh�c biệt s�u sắc giữa tự do v� to�n trị, c�ng l�m lung lạc niềm tin ngay cả ở những kẻ cuồng t�n v� m� t�n nhất, cuối c�ng, c� lập những kẻ l� lợm b�m v�u v�o bộ m�y độc t�i. Khi sự c� lập đến mức độ n�o đ�, người ta chỉ c�n hai lựa chọn: hoặc trở th�nh Gorbachev hoặc trở th�nh Ceaușescu (hay gần hơn, Muammar Gaddafi ở Libya).