Hiệp định an ninh và quốc pḥng Hoa Kỳ - Australia
                                                                                                                          2011-11-17

Chuyến công du hai ngày của Tổng Thống Barak Obama tại Úc đang là tâm điểm chú ư của các nước trong khu vực v́ vai tṛ quan trọng của Úc đối với Châu Á Thái b́nh dương.

Tổng Thống Hoa Kỳ Barack Obama và bà Thủ tướng Úc Julia Gillard

trả lời báo chí tại Canberra, Australia ngày 16 tháng 11, 2011.

Thỏa thuận để Hoa Kỳ đặt quân đội thường trực tại Úc cũng như xét lại việc bán Uranium cho Ấn Độ là hai đề tài có thể gây bất lợi cho Trung Quốc. Mỹ, Úc, Ấn đang tạo vành đai Thái B́nh Dương-Ấn Độ Dương nhằm khống chế những ư đồ quân sự của Trung Quốc là điều đang diễn ra công khai. Mặc Lâm phỏng vấn ông Lưu Tường Quang nguyên giám đốc hệ thống phát thanh SBS toàn liên bang Úc để t́m hiểu thêm chi tiết

Một Okinawa tại Úc ?

-Thưa anh, Tổng thống Barak Obama đang có mặt tại Úc và thế giới theo dơi rất kỹ những hoạt động của ông trong chuyến đi này. Anh nhận xét thế nào về chuyến công du của Tổng thống Obama trong bối cảnh hiện nay?

Lưu Tường Quang: -Đây là chuyến công du đầu tiên của ông Barack Obama tại Úc. Nếu nói một cách vắn tắt th́ tôi nghĩ rằng chuyến đi này có ba mục tiêu. Thứ nhất là hợp tác hữu nghị về quốc pḥng và an ninh giữa Mỹ và Úc dưới hiệp định hợp tác quốc pḥng gọi là ANZUS nhân dịp kỷ niệm 60 năm của hiệp ước này. Đây là lần đầu tiên mà Hoa kỳ và Úc đă đồng ư để cho quân đội Mỹ đồn trú thường trực trên lănh thổ Úc và thứ ba là tổng thống Obama nhân chuyến đi vùng Nam bán cầu này nêu lên chính sách của Mỹ mà người ta người ta có thể xem đó là tuyên bố về chính sách Thái B́nh Dương tức là Pacific declaration đối với toàn thể Á châu và đặc biệt nhắm vào Trung Quốc.

-Dư luận quốc tế rất chú ư tới việc ông Obama đạt được thỏa thuận của Úc cho phép Hoa Kỳ có sự hiện diện quân đội thường trực tại miền Bắc nước này. Anh có thể cho biết thỏa thuận này có ư nghĩa ǵ với cả hai phía?

Lưu Tường Quang: -Sự hợp tác này được đặt trên căn bản thường trực tức là kể từ năm nay và trong vài năm sắp tới th́ Hoa Kỳ sẽ lần lượt chuyển quân đóng tại miền Bắc nước Úc căn cứ ở gần Darwin, một quân số khởi đầu là 250 thủy quân lục chiến, tức là ở cấp đại đội và sau đó sẽ tăng lên 2.500 người tương đương ở cấp chiến đoàn. Sự quan trọng ở sự phối trí quân đội này là có tính cách thường trực tức là trong vài năm nữa miền Bắc nước Úc sẽ có sự hiện diện thường trực của Hoa Kỳ cũng giống như tại Okinawa của Nhật hay Guam ở Thái B́nh Dương.

Sự khác biệt Guam là lănh thổ của Hoa Kỳ và Okinawa là căn cứ của Mỹ tại Nhật nhưng tại Úc th́ sự hiện diện thường trực của Mỹ nếu nh́n vào vấn đề thuần túy quân số th́ 2.500 thủy quân lục chiến Mỹ không thể là một lực lượng quan trọng. Nhưng đứng về phương diện chính trị và chiến lược th́ đây là diễn tiến quan trọng theo nghĩa không những Hoa kỳ có căn cứ thường trực tại Nam Thái B́nh Dương mà Úc nằm giữa Ấn Độ Dương và Thái B́nh Dương là một vị trí chiến lược quan trọng.

Vị trí căn cứ Darwin ở Australia.

RFA graphic-map Australia Gov.

Trong trường hợp có cuộc chiến giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc chẳng hạn th́ Trung Quốc có khả năng sử dụng phương tiện hỏa tiển, phi cơ hay hải quân để tấn công Okinawa hay Guam, Nhưng với khả năng hiện nay th́ Trung Quốc không thể tấn công các vị trí ở miền Bắc nước Úc là chuyện khó xảy ra v́ vấn đề địa lư. Miền Bắc nước Úc ở khá xa Trung Quốc nhưng tương đối gần với Mỹ, v́ vậy Mỹ có thể vận dụng đề đối phó với bất cứ đe dọa nào từ Trung Quốc.

-Hôm nay theo tin tức th́ Tổng thống Obama có bài diễn văn trước quốc hội lưỡng viện Úc, dư luận đánh giá về bài diễn văn này ra sao?

Lưu Tường Quang: -Thông điệp gửi cho các nước Châu Á Thái B́nh Dương rơ ràng trong cuộc thăm viếng này th́ Tổng thống Obama, ngày thứ Năm 17 tháng 11 tức là ngày hôm nay đă đọc một bài diễn văn quan trọng tại lưỡng viện Quốc Hội Úc trong đó ông nhắn gửi đến tất cả các quốc gia tại Châu Á Thái B́nh Dương là Hoa Kỳ chưa bao giờ rời khỏi Châu Á Thái B́nh Dương v́ Mỹ lúc nào cũng coi ḿnh là một cường quốc hay nói cách khác coi ḿnh là một siêu cường trong vùng này.

Hoa Kỳ xem thế kỷ Thái B́nh Dương mà chúng ta thường nói thế kỷ của Châu Á là một thế kỷ quan trọng. Phải có sự lănh đạo và góp sức của Hoa Kỳ trong việc phát triển của thế kỷ này. Sứ điệp mà ông Obama gửi cho châu Á Thái B́nh Dương và đặc biệt là cho Trung Quốc là Hoa Kỳ có mặt tại đây trên căn bản thường trực và vấn đề an ninh là quan trọng số 1 mà Mỹ muốn đóng vai tṛ lănh đạo để ổn định an ninh trong khu vực và do đó có thể giúp Châu Á Thái B́nh Dương phát triển về kinh tế.

Thế liên hoàn Mỹ - Úc - Ấn

- Trước khi Tổng thống Obama đến Úc một ngày, Thủ tướng Julia Gillard cho rằng bà sẽ t́m sự đồng thuận để chấm dứt lệnh cấm xuất khẩu uranium cho Ấn Độ. Anh đánh giá việc này ra sao?

 
Lưu Tường Quang: -Đây là sự xoay chiều, thay đổi chính sách rất quan trọng của chính phủ lao động Úc do bà Julia Gillard làm thủ tướng. Chúng ta c̣n nhớ rằng vào năm 2007 đă có những quyết định song hành giữa Washington và Canberra theo đó Tổng thống George W. Bush đă đồng ư trao đổi Uranium và viện trợ kỹ thuật nguyên tử năng phụng sự ḥa b́nh với Ấn Độ, và thủ tướng Úc lúc bấy giờ là ông John Howard đă thỏa hiệp trên căn bản nguyên tắc là Úc bằng ḷng bán Uranium cho Ấn Độ.

Úc là nước có trữ lượng Uranium giàu nhất trên thế giới, khoảng 40% trữ lượng của toàn thế giới.

Từ trước tới nay cho tới năm 2007 Úc theo đuổi chính sách chỉ bán Uranium cho những nước tham gia kư tên trong công ước chống bành trướng vũ khí nguyên tử mà thôi. Cho tới khi thủ tướng John Howard thỏa thuận với tổng thống Mỹ bán Uranium cho Ấn Độ. Tuy nhiên vào năm 2008 th́ thủ tướng Úc lúc bấy giờ là Kevin Rudd đă đảo ngược chính sách của ông John Howard không bán Uranium cho Ấn Độ nữa v́ lư do Ấn Độ chưa phải là thành viên của hiệp ước chống vũ khí nguyên tử.

Việc bà Thủ tướng Julia Gillard loan báo một ngày trước khi Tổng thống Obama tới Úc là một việc làm có ư nghĩa v́ công luận sẽ không có thời giờ để lên tiếng chống đối quyết định mới này của chính phủ Lao động.

-Những sự kiện mà cả Úc và Hoa Kỳ sắp tiến hành có thể làm Trung Quốc lo ngại hoặc giận dữ, theo anh th́ Bắc Kinh có thể áp lực lên sự trao đổi mậu dịch với Canberra hay không?

Lưu Tường Quang: -Cả Úc cũng như Trung Quốc đều là những quốc gia kinh doanh, giao thương trên căn bản rất thực tế. Nếu Trung Quốc không cần tới tài nguyên thiên nhiên, quặng mỏ, khí đốt hay Uranium th́ có ve văn Trung Quốc thế nào đi nữa th́ nước này cũng không mua hàng hóa của Úc.

Về mặt Úc phát triển bang giao và quốc pḥng với Hoa Kỳ Trung Quốc vẫn cần thiết trong việc phát triển của chính họ. Lúc nào Trung Quốc c̣n cần thiết phát triển th́ dù Úc có đi với Hoa Kỳ th́ Bắc Kinh vẫn sẽ tiếp tục mua hàng hóa của Canberra. Trao đổi giữa Trung Quốc và Úc đă lên tới 100 tỷ đô la mỗi năm và Trung Quốc là khách hàng số 1 của Úc. Trước kia th́ Hoa Kỳ và Nhật là khách hàng số 1 bây giờ là Trung Quốc.

Vị trí số 1 là do nhu cầu của Trung Quốc chứ không phải là do ḷng tốt của Trung Quốc.
Tôi nghĩ trong ngắn hạn có thể có những căng thẳng nho nhỏ. Cũng như trước đây vào năm 2009 khi Úc phổ biến bạch thư về quốc pḥng ám chỉ Trung Quốc là mối đe dọa về an ninh và quốc pḥng tại Châu Á Thái B́nh Dương trong ṿng hai hay ba thập niên tới th́ lúc đó Bắc Kinh tỏ ư rất bất b́nh về nhận xét này nhưng vẫn tiếp tục mua hàng và trở thành khách hàng số một của Úc.

Do đó tôi nghĩ rằng mặc dù bán Uranium cho Ấn Độ và cho phép Hoa Kỳ có sự hiện diện quân đội trên đất Úc th́ tôi nghĩ Trung Quốc cũng sẽ tiếp tục mua hàng hóa của Úc như trước v́ họ cần cho sự phát triển cho chính họ.

-Xin cám ơn anh Lưu Tường Quang.